Een bijdrage leveren

Notarissen moedigen hun cliënten aan om aan een schenking bij leven te denken eerder dan aan een legaat na overlijden. De reden daarvoor is dat de schenkingsrechten lager zijn dan de successierechten. Daarom is het nuttig te weten hoe men kan schenken aan een stichting. We bekijken de gewone schenking, de handgift en de bankgift even van dichterbij vanuit juridisch en fiscaal oogpunt.

Juridische toelichting

Sinds 1 mei 2019 is er een gloednieuw Wetboek van vennootschappen en verenigingen in werking getreden. Hoewel de titel van het wetboek dit niet laat vermoeden, is het ook van toepassing op stichtingen. Het nieuwe wetboek bepaalt de voorwaarden waaronder een stichting giften mag ontvangen. Het komt erop neer dat de minister van Justitie elke gift onder de levenden hoger dan EUR 100.000 moet goedkeuren voordat de stichting deze mag ontvangen. Dit geldt niet voor schenkingen onder dat bedrag of voor ‘handgiften’. We gaan in dit artikel enkel in op de giften waarvoor de machtigingsprocedure niet geldt. Dit zijn dus de giften lager dan EUR 100.000 en de handgiften.

Voor elke schenking is het essentieel dat de schenker daadwerkelijk de bedoeling heeft om het goed te schenken. Dit is wat men noemt de ‘animus donandi’. Deze intentie om te geven maakt het verschil met bijvoorbeeld een lening of een verkoop en moet dus aanwezig zijn bij zowel gewone schenkingen als bij hand- en bankgiften.

Typisch aan de gewone schenking is dat deze gepaard gaat met een ‘pleegvorm’. De schenking moet namelijk gebeuren via een notariële akte en vereist dus de tussenkomst van een notaris. Dat staat zo in artikel 931 van het Burgerlijk Wetboek. Gek genoeg bestaat er al sinds lange tijd een gewoonte om tegen deze wettelijke vereiste in te gaan. In de praktijk laat men immers toe dat sommige vormen van schenking mogen gebeuren zonder notariële akte. Dit noemt men een gewoonte ‘contra legem’. Het gaat over de ‘handgiften’. Bijzonder bij de handgift is dat het geschonken goed letterlijk wordt ‘overhandigd’. De handgift komt tot stand door de rechtstreekse afgifte van bijvoorbeeld geld in contanten. Bij een ‘bankgift’ is er geen rechtstreekse overhandiging van het geld maar komt de schenking onrechtstreeks tot stand door een overschrijving van de bankrekening van de schenker naar de bankrekening van de begunstigde.

Het voordeel van een handgift en een bankgift ten opzichte van een gewone schenking bij notariële akte is dat er geen schenking- of registratierechten verschuldigd zijn en de kosten van de notaris kunnen worden uitgespaard. De nadelen zijn dat de schenker en de begunstigde zelf het bewijs moeten kunnen leveren van de gift en de datum daarvan, bijvoorbeeld wanneer de fiscus ernaar vraagt. Vooral het bewijs van de datum van de schenking is belangrijk. Bij overlijden van de schenker moet de begunstigde kunnen bewijzen dat hij of zij de hand- of bankgift meer dan drie jaar voor het overlijden heeft ontvangen. Indien de begunstigde dat niet kan, dan wordt de hand- of bankgift beschouwd als een legaat en zijn er alsnog successierechten op verschuldigd. Dit risico is er niet bij een gewone schenking via notariële akte, omdat er al schenkingsrechten zijn betaald.

Fiscale voordelen

Giften worden aangemoedigd door de overheid en ze is bereid in ruil voor de gift een belastingvermindering toe te kennen, zowel aan particulieren als bedrijven. De gift moet daarvoor beantwoorden aan drie voorwaarden:

De eerste voorwaarde is dat belastingvermindering alleen maar wordt toegekend als er wordt geschonken aan welbepaalde instellingen. Het gaat in de eerste plaats over de instellingen die bij naam worden genoemd in artikel 145 (33) van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, zoals het Rode Kruis van België of de Koning Boudewijnstichting. Daarnaast betreft het de instellingen die zijn erkend door de minister van Financiën. Deze erkende instellingen staan op een lijst die kan worden geraadpleegd op de website van de Federale Overheidsdienst Financiën (https://financien.belgium.be/sites/default/files/downloads/116-lijst-instellingen-20210430.pdf). De Stichting Brugmann werd als instelling erkend en komt dus voor op deze lijst. Schenkingen aan de Stichting Brugmann geven bijgevolg recht op belastvermindering als de giften ook aan de andere twee voorwaarden voldoen (zie hieronder).

De Stichting Brugmann draagt bovendien de naam ‘stichting van openbaar nut’, omdat ze als dusdanig is erkend. Dat betekent dat de overheid bevestigt dat de Brugmann Stichting is gericht op “de verwezenlijking van een werk van filantropisch, levensbeschouwelijk, religieuze, wetenschappelijke, artistieke, pedagogische of culturele aard” (artikel 11:1 van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen). Dat stemt overeen met wat er staat in de statuten van de Stichting Brugmann, waarbij haar doel wordt omschreven als “het uitvoeren van wetenschappelijk en medisch onderzoek, het bevorderen, het aanmoedigen en het financieren ervan, meer in het bijzonder in de schoot van CHU Brugmann of in het kader van het netwerk waar deze deel van uitmaakt”.

De tweede voorwaarde is dat de gift moet bestaan uit geld, voor een minimumbedrag dat momenteel is vastgelegd op EUR 40. De gift moet blijken uit een kwijtschrift van de begunstigde. Dat is ook de reden waarom de erkende instellingen zulke attesten afleveren aan de schenkers. Doet iemand dus bijvoorbeeld een gift van minimum EUR 40 aan de Stichting Brugmann, dan krijgt deze persoon een attest dat deze kan gebruiken voor de belastingaangifte.

De derde voorwaarde is dat er voor de gift geen tegenprestatie mag worden gevraagd. Indien de persoon een bedrag stort waardoor deze het recht krijgt om aanwezig te zijn op een lezing met een lunch, dan is de kans groot dat de lezing en lunch worden beschouwd als een tegenprestatie en is er geen recht op belastingvermindering.

Welke fiscale voordelen gaan er dan precies gepaard met een gift als er aan de drie bovenvermelde voorwaarden wordt voldaan? Dit verschilt naargelang het gaat om particulieren of bedrijven.

Particulieren krijgen een belastingvermindering in hun personenbelasting van 45% van het werkelijk gestorte en op het attest vermelde bedrag van de gift. De precieze regels vindt men terug in artikel 145(33) van het Wetboek van de inkomstenbelastingen. Met andere woorden, voor een gift van EUR 200 wordt er EUR 90 belastingvermindering toegekend. Door de wet van 15 juli 2020 werd de belastingvermindering voor giften tijdens het kalenderjaar 2020 uitzonderlijk zelfs tijdelijk verhoogd van 45% naar 60%. Dat betekent dat er op een bedrag van EUR 200, EUR 120 belastingvermindering wordt toegekend. Hopelijk neemt de wetgever voor giften tijdens het kalenderjaar 2021 een gelijkaardige maatregel. Voor de volledigheid melden we dat er wel grenzen worden gesteld aan het belastingvoordeel dat een particulier kan genieten. Het totale bedrag van de giften waarvoor belastingmindering mag worden verleend, mag niet meer bedragen dan 10% van het totale netto-inkomen en mag niet hoger zijn EUR 392.200. Voor giften tijdens het kalenderjaar 2020 werd het plafond tijdelijk verhoogd naar 20%.

Bedrijven worden uiteraard niet belast in de personenbelasting maar ook zij kunnen belastingvoordeel halen uit een gift. Ze kunnen de gift namelijk aftrekken van hun belastbare winst. De maximumaftrek bedraagt 5% van de belastbare winst en mag niet hoger zijn dan EUR 500.000. Deze regels vindt men voor wat betreft vennootschappen terug in artikels 199 en 200 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen. Met andere woorden, een bedrijf moet winst maken vooraleer het kan genieten van belastingvermindering als het een gift doet. Als bedrijven een som doneren en er wel een tegenprestatie aan verbinden, bijvoorbeeld als ze afspreken dat het logo van het bedrijf zal worden gebruikt bij een activiteit van de instelling, dan wordt het niet afgetrokken van de belastbare winst. De uitgave wordt dan niet beschouwd als een gift maar als beroepskost, waardoor de belastbare basis lager is en de ‘gift’ alsnog aftrekbaar is onder een ander belastingregime als aan de bijzondere voorwaarden van dat regime is voldaan.

Besluit

Tot slot, is het duidelijk dat gewone schenkingen, handgiften en bankgiften zowel voor particulieren en bedrijven fiscaal voordelig zijn. Belangrijker nog, door deze schenkingen kunnen de erkende instellingen hun belangloze doelen verder ontwikkelen en daardoor zijn ze dus een belangrijke financieringsbron voor stichtingen. Betreft het een stichting van openbaar nut, zoals de Stichting Brugmann, dan is men er bovendien van verzekerd dat deze instelling tot doel heeft het openbaar belang te dienen.

Marijke Roelants
Advocaat
BoldLAW